Jarenlang was de kwabaal bijna verdwenen uit Nederland. Je hoorde er weinig over en de meeste mensen hadden er zelfs nog nooit van gehoord. Toch begint deze bijzondere vis langzaam maar zeker terug te keren. Dat is goed nieuws voor de natuur, want de kwabaal speelt een belangrijke rol in het water. In deze blog lees je wat deze vis zo bijzonder maakt, waarom hij verdween en hoe het komt dat hij nu weer opduikt in onze rivieren en beken.
De kwabaal is geen gewone vis
De kwabaal is een vis die je niet vaak ziet. Hij leeft het liefst op donkere plekken in koud, helder water. Anders dan veel andere vissen is de kwabaal juist actief in de winter. Dat maakt hem een beetje mysterieus, want in de koude maanden ga je meestal niet vissen of duiken. Toch is dit precies het seizoen waarin de kwabaal zich laat zien. Je herkent hem aan zijn lange, slanke lichaam en de baarddraad onder zijn kin. Hij lijkt een beetje op een kabeljauw, maar dan met een eigen karakter. In Nederland kwam hij vroeger veel voor in beken, rivieren en zelfs sloten, maar door vervuiling en veranderingen in het water verdween hij langzaam uit beeld.
Vroeger veel gezien, nu bijna vergeten
Er was een tijd dat de kwabaal veel voorkwam in Nederlandse wateren. Vooral in het oosten van het land werd hij regelmatig gevangen. Mensen kenden hem en gebruikten hem zelfs in de keuken. Maar toen de waterkwaliteit achteruit ging en rivieren werden aangepast voor de scheepvaart, verdween zijn leefgebied. Ook werd het water op sommige plekken te warm of te troebel, en daar houdt de kwabaal niet van. Het duurde niet lang voordat hij op steeds minder plekken werd gezien. Op een gegeven moment dachten sommige mensen zelfs dat hij helemaal verdwenen was uit Nederland. Dat blijkt gelukkig niet waar, want met betere waterkwaliteit keert hij langzaam terug.
Waarom zijn terugkeer belangrijk is
De terugkeer van de kwabaal is goed nieuws. Niet alleen omdat het mooi is om een bijzondere vis terug te zien, maar ook omdat hij laat zien hoe gezond het water is. De kwabaal is namelijk kieskeurig. Hij blijft alleen op plekken waar het water schoon, koel en natuurlijk is. Als hij ergens terugkomt, betekent dat dus dat de omstandigheden verbeteren. Voor ecologen is de kwabaal een soort graadmeter. Waar hij leeft, doen ook andere soorten het vaak goed. Zijn aanwezigheid zegt dus veel over de natuur onder water. Daarom zijn mensen die werken aan natuurherstel blij met elk teken dat hij terug is.
Wat er gebeurt om hem te helpen
Er zijn steeds meer projecten die proberen het leven in en rond het water te herstellen. Daarbij wordt extra gelet op de kwabaal. Er worden bijvoorbeeld stukken rivier opnieuw ingericht met meer bochten en rustiger stromend water. Dat zijn plekken waar de kwabaal zich prettig voelt. Ook wordt er gekeken of hij zich voortplant en of er jonge kwabalen bijkomen. In sommige gevallen worden ook kwabalen uitgezet om nieuwe populaties op te bouwen. Deze aanpak heeft al op verschillende plekken resultaat laten zien. Het is een langzaam proces, maar elk stapje vooruit maakt een verschil voor deze bijzondere vis.
Wat jij zelf kunt doen
Ook jij kunt helpen om de kwabaal een kans te geven. Dat begint al met het schoonhouden van sloten, plassen en rivieren in je buurt. Gooi geen afval in het water en zorg ervoor dat chemische middelen niet in het riool belanden. Daarnaast kun je meedoen aan lokale natuurprojecten of meldingen doen als je een kwabaal ziet. Er zijn speciale apps waarmee je dat kunt doen. Zo help je onderzoekers om te volgen waar de vis voorkomt. Hoe meer mensen zich bewust zijn van deze vergeten vis, hoe groter de kans dat hij zich blijvend kan vestigen in Nederland.
